Ks. Dr A. Witkowiak
Nakrycie, zastawa i jej używanie
Stół winien być zawsze czysto i porządnie nakryty. Dbać trzeba o to, by naczynia były czyste i niewyszczerbione. Na środku stołu można postawić wiązankę kwiatów w niskim wazonie (wysokie wazony zasłaniają widok).
Przy śniadaniu nakrycie stołu stanowi: a) talerzyk deserowy, b) po prawej stronie talerzyka deserowego filiżanka lub szklanka na spodeczku, c) nóż i widelec po prawej stronie talerzyka (względnie nóż po prawej a widelec po lewej), ostrze noża zwrócone ku talerzowi, d) mała łyżeczka na spodeczku filiżanki (lub szklanki), którą zawsze się wyjmuje przy piciu herbaty lub kawy.
Przy obiedzie nakrycie stołu jest następujące: a) talerz płaski, b) po prawej obok niego sztuciec, c) o ile są przy obiedzie tzw. przystawki, kładzie się na talerz płaski osobny talerzyk deserowy i obok głównego sztućca (poza nim) mniejszy sztuciec, d) łyżkę i łyżeczkę kładzie się powyżej talerza, e) talerzyk do kompotu stawia się u góry po lewej stronie talerza, a szklankę lub kieliszki po prawej stronie.
Nóż i widelec trzymamy w dłoni, a nie w palcach (jak obsadkę z piórem). Nie wolno odwracać noża czy widelca ostrzem w górę ani też gestykulować nimi. Nóż służy tylko do odkrawania kawałków mięsa. Można sobie nożem pomagać przy nakładaniu potraw na widelec, ale nie wypada zbierać nim sosu. Nigdy też nie wkłada się noża do ust (jest to kompromitujący błąd). Potrawy bierze się do ust łyżką lub też widelcem. Po spożyciu potraw miękkich, zaprawionych sosami, zostawia się nóż i widelec na talerzu (przy wielkich obiadach zmienia się je po każdym daniu) albo też kładzie się je na osobnej podstawce.
Łyżkę bierze się w trzy palce. Zupę jada się czubkiem łyżki, przy czym nie nabiera się całkiem pełnej. Nie należy jeść bokiem łyżki. Własnym sztućcem nie nabieramy niczego z półmisków. Przy każdej potrawie na półmisku winny się znajdować osobne łyżki i widelce. Soli można ostatecznie nabrać własnym nożem, o ile nie był jeszcze użyty, lecz nigdy nie nabieramy soli przy pomocy łyżeczki.
Serwetę, która służy do ocierania ust i palców, składa się po lewej stronie zastawy lub na talerzu. W czasie jedzenia rozkłada się serwetę na kolanach. Z jej rozłożeniem nie należy się spieszyć, lecz robić to razem z innymi gośćmi. Nie zakłada się serwety pod szyję. Niestosowną i dla gospodarza obraźliwą rzeczą byłoby wycieranie przed jedzeniem talerzy, sztućca, szklanki itp. przy pomocy serwety.
W czasie nabierania potraw lub picia wody można nóż i widelec skrzyżować na talerzu. Jest to znak dla osób podających, że mamy zamiar jeszcze jeść.
W czasie jedzenia używamy sztućca delikatnie i ostrożnie, by nie było słychać charakterystycznego uderzenia po talerzach. Uważać też trzeba, by przy zmianie zastawy pomiędzy daniami nóż, widelec czy łyżka nie spadły z hałasem na talerz. Po skończonym posiłku składa się nóż i widelec razem na talerzu, tak by uchwyty zwrócone były w prawą stronę, przy czym nóż winien leżeć za widelcem, ostrzem zwrócony do niego.
Gdy pomoc domowa zmienia talerze, możemy przesunąć je nieco w prawo, lecz nie podajemy ich.
Płócienne serwetki w wielu domach zastępuje się dziś serwetkami papierowymi. Na większych przyjęciach konieczne są jednak serwetki płócienne: białe - do obiadu i kolacji, do kawy zaś lub herbaty popołudniowej kolorowe, a do owoców papierowe. Po skończonym posiłku domownicy składają serwetki i umieszczają je w pierścieniach czy opaskach, a goście pozostawiają serwetki niezłożone.