Religia żydowska jest od swych początków najściślejszym monoteizmem: jeden jedyny Bóg stwarza świat, do jedynego Boga modli się Abraham, cześć jedynego Boga nakazuje dekalog, jedynego Boga bronią bogobojni sędziowie i królowie oraz prorocy, jako czciciele jedynego Boga Żydzi idą na wygnanie i stamtąd wracają. Po dziś dzień żydostwo obok chrześcijaństwa i mahometanizmu jest religią na wskroś monoteistyczną; język żydowski nie zna nawet wyrazu na pojęcie "bogini". Jako nazwy Boga w Starym Zakonie zachodzą: El (potężny), Elohim (pluralis intensivus do poprzedniego), Jahwe (ten, który jest, istniejący, czyli też Bóg jako pełnia bytu). W Piśmie św. Jahwe oznacza na ogół Boga objawiającego się, Elohim zaś Boga transcendentnego. Stąd później wyraz Elohim wszędzie tam zastąpiono terminem Jahwe, gdzie chodzi o jakieś objawienie boże. Wyraz Jahwe staje się popularny od czasów proroka Izajasza. Inne nazwy Boga to: Adonaj (Pan), El Szaddaj (Bóg Wszechmogący). Panowanie Boga i jego wszechmoc uwydatniają się przede wszystkim w dziejach świata i człowieka. Bóg przez swe słowo stworzył niebo i ziemię i na ziemi "na swój obraz i podobieństwo" człowieka. Pierwsi ludzie wyposażeni we wszelkie dary przyrodzone i nadprzyrodzone ulegli niestety szatanowi i zgrzeszyli, za co musieli opuścić raj i stali się śmiertelni. Otrzymali jednak obietnicę mesjasza, zbawiciela. Coraz dalej się rozmnażające zło powoduje potop, z którego Bóg ocala tylko Noego i jego rodzinę. Ludzkość popotopową rozdziela Bóg przez pomieszanie im języków, gdy chcieli się przeciwko niemu zbuntować przez budowanie "wieży babilońskiej". Wierni Bogu pozostają jedynie Abraham i jego rodzina. Odtąd czysty monoteizm jest właściwością tylko narodu żydowskiego. Bóg przez patriarchów odnawia na pustyni przymierze ze swym ludem wybranym. Oni mają być jego ludem, a on ich Bogiem; przy czym nie jest On tylko ich Bogiem plemiennym, ale i poza plemieniem wszystko powinno być Mu poddane. Monoteizm taki głoszą też prorocy, którzy oczyszczają go z naleciałości pogańskich i nacjonalistycznych, głosząc panowanie Boga i nad "narodami" i upatrując w klęskach nawiedzających naród żydowski tylko karę Boga za niewierność wobec wiary ojców. Prorocy monoteizmu nie wytworzyli, bo już Ozeasz i Amos nie chcą nic nowego wprowadzić, lecz głoszą starodawną wiarę.

Skąd ten monoteizm? Renan tłumaczy go "instynktem" semitów a przede wszystkimi Żydów, brakiem fantazji mitotwórczej, przyrodą pustynną i ich fanatyzmem - ale to nie wystarczy, bo mimo "instynktu" inne plemiona semickie są politeistyczne i wśród samych Żydów zachodzą okresy częściowego upadku w wielobóstwo.

Nie możemy tego faktu wytłumaczyć inaczej jak przez bezpośrednie objawienie się samego Boga i to przez objawienie ustne, dokonane wprost słowem bożym, jak o tym tylekroć świadczy Pismo św.