O Sakramentach w ogólności.

1. Pojęcie Sakramentu. Pan Jezus przez śmierć Swoją na krzyżu wysłużył nam łaskę potrzebną do zbawienia. Otrzymać ją można w dwojaki sposób: albo w nadzwyczajny i bezpośredni (np. jak łotr na krzyżu), albo w zwyczajny przez Sakramenty święte. Sakramenty święte są więc źródłami łask.
Sakrament jest to znak widzialny i skuteczny, który z ustanowienia Chrystusa Pana sprawuje łaskę niewidzialną dla naszego uświęcenia.

2. Liczba Sakramentów. Chrystus Pan ustanowił siedem Sakramentów, mianowicie: Chrzest, Bierzmowanie, Sakrament Ołtarza, Pokutę, Ostatnie Namaszczenie, Kapłaństwo i Małżeństwo.
Ustanowienie siedem Sakramentów przez Jezusa Chrystusa stwierdzają:

1. Nieprzerwana Tradycja Kościoła od czasów apostolskich, która znalazła swój wyraz w dziełach Ojców Kościoła i pisarzy kościelnych oraz w symbolicznych rysunkach, jakie spotykamy w katakumbach rzymskich.
   
2. Sekty schizmatyckie i heretyckie, które jeszcze w IV i V stuleciu oddzieliły się od Kościoła, jak nestorianie, monofizyci, kopci, Syryjczycy i oderwani w IX i XI wieku od Rzymu Grecy schizmatycy, a mimo to zawsze uznawały ustanowienie siedmiu Sakramentów przez Chrystusa Pana i żadnych co do ich liczby nie podnosiły zarzutów. Co więcej, kiedy protestanci ograniczyli liczbę Sakramentów do dwóch i zwrócili się w roku 1573 do patriarchy Jeremiasza z żądaniem, żeby ich błędną naukę uznał za swoją, patriarcha odpisał, że "istnieje tylko siedem Sakramentów, ani mniej, ani więcej".

3. Sakramenty święte odpowiadają duchowym potrzebom człowieka. Przez Chrzest otrzymuje nadprzyrodzone życie duszy, które się potęguje i umacnia w. Sakramencie Bierzmowania. Pokarmem dla duszy jest Sakrament Ołtarza. Na choroby i śmierć duchową znajduje pomoc i lekarstwo skuteczne w Sakramencie Pokuty. W chwili śmierci pokrzepieniem i ratunkiem dla człowieka jest Sakrament Ostatniego Namaszczenia. Sakrament Małżeństwa uzacnia i uświęca rozrost i bytowanie rodzaju ludzkiego. Wreszcie Sakrament Kapłaństwa jest źródłem tej władzy, której zadaniem jest szerzenie Królestwa Bożego na ziemi.

4. Istota Sakramentów św.

1. Znak widzialny Sakramentów. Znakiem widzialnym są przedmioty, rzeczy podpadające pod zmysły, których używa się przy udzielaniu Sakramentów oraz słowa, które się łączą z tymi czynnościami w jedną symboliczną całość i wyjaśniają ich znaczenie. Rzeczy, jak np. woda przy Chrzcie św., lub krzyżmo przy Bierzmowaniu, nazywają się - materią, a słowa - formą Sakramentów.
   Te znaki widzialne ułatwiają nam zrozumienie sakramentalnej łaski, gdyż ludzie łatwiej pojmują rzeczy, które podpadają pod zmysły, a nadto upewniają się, że istotnie otrzymujemy łaskę uświęcającą.
   
2. Obrzędy przy Sakramentach. Kapłan, udzielając Sakramentów świętych, wykonuje pewne ceremonie (tj. obrzędy), które nie należą do istoty Sakramentów i nie pochodzą z ustanowienia Chrystusa Pana. Ustanowił je Kościół, a to w tym celu, ażeby w duszy przystępującej do Sakramentów świętych wzbudzić odpowiedni nastrój i pobożne uczucie.
   
3. Sakramentalia. Od Sakramentów należy odróżnić sakramentalia, tj. czynności lub obrzędy podobne do Sakramentów, które ustanowił Kościół, ażeby nam wyjednać u Boga potrzebną pomoc, a tak uchronić przed grożącym niebezpieczeństwem. Należą do nich poświęcenia, zaklęcia i błogosławieństwa. Nie udzielają łask, ale usposabiają do ich przyjęcia. Zapewniają naszym czynnościom czy rzeczom błogosławieństwo Boże i zabezpieczają przed wpływem złego ducha.

5. Łaski Sakramentów. Wszystkie Sakramenty stanowią niewyczerpaną krynicę, z której wytryska woda łaski Bożej, obmywająca dusze z wszelakiej zmazy grzechowej. Jedne z nich, jak Chrzest i Pokuta udzielają łaski uświęcającej, o ile jej dusza nie posiada (np. dzieci przed Chrztem lub grzesznicy, którzy ją utracili). Inne zaś, tj. Bierzmowanie, Sakrament Ołtarza, Ostatnie Namaszczenie, Kapłaństwo i Małżeństwo pomnażają łaskę uświęcającą.

1. Łaska sakramentalna. Oprócz tego każdy Sakrament daje jeszcze szczególną łaskę, tak zwaną sakramentalną, aby ci, którzy go przyjęli, mogli osiągnąć te cele, dla których dany Sakrament został ustanowiony.
   
2. Charakter sakramentalny. Trzy Sakramenty święte: Chrzest, Bierzmowanie i Kapłaństwo wyciskają na duszy znak duchowy, czyli znamię niezatarte, które nadaje duszy szczególną godność, a nadto wyposaża ją w osobną władzę i laskę. To znamię pozostaje w duszy na wieki ku jej chwale lub potępieniu. Jest to jakby godło, symbolizujące duchowy urząd, władzę i godność tego, który je nosi. Ten niezniszczalny charakter czyni, iż te trzy Sakramenty można przyjąć tylko raz w życiu.

6. Szafarstwo i ważność Sakramentów św.

1. Właściwy Szafarz Sakramentów. Ponieważ łaski dostają się ludziom jedynie na mocy zasług Chrystusa Pana, to nikt inny, tylko On jeden mógł określić formy ich rozdzielania i uzależnić przydział od przyjęcia pewnych znaków widzialnych. Kościół przeto nie może ustanowić, ani zmienić Sakramentów, bo to nie leży w obrębie jego uprawnień.
   Właściwym Szafarzem Sakramentów jest sam Pan Jezus i On udziela nam łask Bożych, ale rozdawnictwo ich powierzył Swemu Kościołowi i jego sługom. "Niech więc uważają nas ludzie za sługi Chrystusa i za szafarzy tajemnic Bożych" (I. Kor. 4, 1), A więc biskupi i kapłani sprawują i rozdają Sakramenty święte jedynie w Imieniu Chrystusa Pana.
   
2. Ważność Sakramentów. Do ważności Sakramentów nie jest konieczna świętość szafarza, tj. stan łaski uświęcającej, gdyż ich skuteczność zależy wyłącznie od przyjęcia tych widzialnych znaków, jakie ustanowił Jezus Chrystus. Nie mógł Zbawiciel uzależnić ważności Sakramentów od świętości szafarza,, bo wówczas nikt by nie miał pewności, czy przyjął Sakrament ważnie i czy jest w stanie łaski. Podobna sytuacja byłaby męczarnią duchową dla człowieka. Św. Augustyn porównywa łaskę z nasieniem, którego siła kiełkowania i wydatność nie zależą od czystych rąk siewcy. Choćby ręce siewcy były brudne, nasienie samo przez się dobre i zdrowe wyda swój owoc.

7. Warunki do ważnego i godnego przyjęcia Sakramentów św.
Żeby Sakrament ważnie i godnie przyjąć, konieczna jest przede wszystkim szczera chęć, zamiar przyjęcia danego Sakramentu, gdyż Kościół nie narzuca nikomu swych dobrodziejstw i ten tylko może być zbawiony, który ma wolę ku temu i w rzeczywistości pragnie uczynić wszystko, co do zbawienia jest koniecznie potrzebne.
Tylko dzieci i umysłowo chorzy lub nierozwinięci, a więc niezdolni do wzbudzenia w sobie odpowiednich uczuć i postanowień, mogą bez tej wyraźnej chęci czy zamiaru przystąpić do Sakramentów św. Chrzest, który daje prawo do korzystania ze skarbnicy łask, warunkiem jest niezbędnym do ważnego przyjęcia wszystkich innych Sakramentów.

1. Przygotowanie. Do godnego przyjęcia Sakramentów potrzebne jest odpowiednie przygotowanie. Podobnie jak ziemia należycie nie uprawiona nie wyda owocu, choć ziarno jest dobre, tak i Sakramenty wtedy udzielają łaski, gdy dusza jest należycie przysposobiona. Przygotowanie powinno usunąć z duszy przeszkody, które tamują udzielanie łaski, a nadto wywołać w niej odpowiednie uczucia.
   
2. Sakramenty żywych i umarłych. Sakramenty dzielą się na Sakramenty żywych i umarłych. Sakramentami umarłych są: Chrzest i Pokuta. Noszą one nazwę ,,Sakramentów umarłych", ponieważ przyjmujemy je w stanie grzechu, a więc umarli na duszy, żeby dostąpić łaski uświęcającej. Wszystkie inne Sakramenty nazywają się Sakramentami żywych, gdyż przyjmujemy je w stanie łaski dla jej pomnożenia.
   Przy Sakramentach umarłych należy przygotować duszę przez żal za grzechy i szczerą wolę odpokutowania za popełniane winy. Przy Sakramentach żywych przygotowaniem będzie obudzenie pobożnych uczuć, wiary, nadziei i miłości. Kto jest lepiej usposobiony, ten więcej łask otrzyma.

wstecz | spis treści | dalej