Urząd pasterski w Kościele.

Hierarchia kościelna

1. Władza Apostołów w pierwotnym Kościele. Badanie ustroju pierwotnego Kościoła wykazuje, że Apostołowie nie tylko głosili naukę Chrystusową i spełniali swe funkcje kapłańskie, lecz wykonywali również władzę, czyli sprawowali urząd pasterski. Wydawali przepisy, upominali, grozili i karali, wyłączali niegodnych członków ze społeczności wiernych, a przyjmowali z powrotem skruszonych.

2. Ustanowienie urzędów biskupa, kapłana, diakona i mniejszych stopni. Ponieważ liczba wiernych coraz bardziej wzrastała, a podróże misyjne wymagały wiele czasu i pracy, Apostołowie wybierali sobie pomocników, aby ci mieli pieczę nad "gminami chrześcijan". Ustanawiali tedy "najstarszych z gminy" przez włożenie rąk i modlitwę, czyniąc ich swymi zastępcami względnie następcami z prawem przenoszenia swych pełnomocnictw na innych.
W pierwotnym Kościele, obok tytułu ,,presbyter" (najstarszy) istniała druga nazwa "episcopus" (nadzorca, strażnik). Episcopus (po polsku biskup) oznaczało pasterza wiernych i strażnika wiary. Na czele gminy stal więc biskup, jako następca Apostołów, obok niego kolegium kapłanów do pomocy; apostolskiego pochodzenia jest też urząd diakona. Wykonywał on niektóre funkcje podczas nabożeństw, rozdawał Eucharystię, zarządzał dobrami kościelnymi, zajmował się biednymi i pielęgnowaniem chorych. Inne urzędy, jak subdiakonat i cztery mniejsze święcenia powstały później jako dalszy etap rozwoju hierarchii kościelnej.

3. Biskup rzymski. Na czele całego Kościoła stał biskup rzymski, czyli papież. Papiestwo tedy jest najwyższym stopniem i uwieńczeniem hierarchii kościelnej. Jezus Chrystus chciał w papiestwie dać Kościołowi niespożyty fundament jego trwałości oraz gwarancję nieomylności w głoszeniu nauki, którą ludzkości podał do wierzenia. Pierwszym papieżem był św. Piotr, a jego prawymi następcami na ziemi są biskupi rzymscy.

Prymat św. Piotra

1. Ustanowienie prymatu. Jezus Chrystus dal Kościołowi widzialnego zwierzchnika w osobie św. Piotra. O tej prawdzie świadczą w pierwszym rzędzie słowa obietnicy wyrzeczone do św. Piotra i akt nadania mu władzy przez Zbawiciela.

1. Słowa obietnicy. Pan Jezus wraz w Apostołami przebywał w pobliżu Cezarei Filipowej. Rozmawiając z nimi postawił pytanie: "Za kogo mają ludzie Syna człowieczego?" I gdy zapytani różne dawali odpowiedzi, św. Piotr zawołał: "Tyś jest Chrystus, Syn Boga żywego". A wtedy Zbawiciel taką dał św. Piotrowi obietnicę: "Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie" (Mat. 16, 18-19).
   W tych słowach wyraźnie powiedziano: 1) że Piotr będzie skałą, fundamentem Kościoła, 2) że otrzyma klucze Królestwa Niebieskiego.
   Trzy obrazy, pod postacią których Zbawca obiecuje Swemu Apostołowi najwyższą władzę, są pełne znaczenia: 1) jak dom na fundamentach, tak Kościół ma stać na fundamencie św. Piotra; 2) św. Piotr ma klucze, a więc jest panem i gospodarzem w Kościele; 3) zadaniem Kościoła jest prowadzić ludzi do nieba, a przeto zwierzchnik jego powinien mieć władzę "związywania i rozwiązywania", czyli najwyższą władzę prawodawczą.
   
2. Nadanie władzy. Po chwalebnym Zmartwychwstania Swoim Chrystus Pan uroczyście udzielił św. Piotrowi obiecanej władzy i godności w słowach: "Paś baranki moje, paś owce moje".
   Kiedy św. Piotr przez trzykrotne wyznanie swojej miłości zmazał winę swego zaparcia, Zbawiciel ,,Dobry Pasterz" powierzył mu troskę o Swe baranki i owce, więc o cały Kościół, żeby zaś św. Piotr mógł należycie spełniać ciężki urząd Najwyższego Pasterza w Kościele, przyrzekł mu Zbawiciel niezbędną, pomoc: ,,Szymonie, Szymonie, oto szatan domagał się, żeby was przesiać jak pszenicę; ale Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzaj twoich braci" (Łuk. 22, 31-32).
   Inni Apostołowie mieli wspomagać św. Piotra w rządach Kościoła. Rzekł tedy do nich Chrystus: ,,Co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie" (Mat. 18, 18).

2. Wyróżnienie św. Piotra. Zbawiciel w rozmaitych okolicznościach wyróżniał św. Piotra:
1) Nauczał lud z łodzi Piotra; 2) sprawił dlań obfity połów ryb, obiecując mu, że później ludzi będzie łowił; 3) nakazał mu umacniać w wierze innych Apostołów; 4) pierwszemu Piotrowi umył nogi podczas Ostatniej Wieczerzy; 5) przepowiedział rodzaj jego śmierci; 6) zaraz po Swym chwalebnym Zmartwychwstaniu objawił się Piotrowi przed innymi Apostołami; 7) uczynił go świadkiem największych cudów i tajemnic, jak: wskrzeszenie córki Jaira, przemienienie na Górze Tabor, pojmanie w Ogrodzie Oliwnym. To szczególne wyróżnienie wskazuje na specjalny urząd, do którego Pan Jezus przeznaczył i przygotował św. Piotra.

3. Św. Piotr wykonuje władzę zwierzchnią, Św. Piotr od chwili nadania mu władzy przez Pana Jezusa posiadał pierwszeństwo przed innymi Apostołami, i wszyscy inni jednozgodnie uznali go swym zwierzchnikiem. Świadczy, o tym wyraźnie Pismo Św. N. Testamentu i dzieła Ojców Kościoła.

1. św. Piotr posiadał pierwszeństwo wśród Apostołów: 1) On wydał rozporządzenie o wyborze Macieja na Apostoła; 2) on wygłosił kazanie w pierwszy dzień Zielonych świątek i przyjął pierwszych wiernych do Kościoła; 3) on dokonał pierwszego cudu, uzdrawiając chromego od urodzenia; 4) on ukarał Ananiasza, Safirę i czarnoksiężnika Szymona; 5) on przyjmuje pierwszych pogan (Korneliusza setnika) do Kościoła; 6) on przewodniczy na pierwszym soborze Apostołów w Jerozolimie; 7) objeżdża gminy; 8) wydaje rozkazy i 9) poświęca.
   
2. Apostołowie uznawali św. Piotra jako swego zwierzchnika, św. Paweł jedzie do Jerozolimy, aby stawić się przed Piotrem i swą naukę mu przedłożyć. We wszystkich wzmiankach o Apostołach imię Piotr stoi na pierwszym miejscu: "Piotr i jedenastu", ,,Piotr i jego towarzysze", ,,Szymon, który jest nazwany Piotrem".

4. Pierwszeństwo, jakie św. Piotr posiada przed innymi Apostołami, nosi nazwę prymatu. Prymat nie oznacza jedynie pierwszeństwa godności (primatus honoris), lecz jest prawdziwym prawnym pierwszeństwem w urzędzie (primatus iurisdictionis). Na mocy tego prymatu święty Piotr ma prawo i obowiązek rządzić całym Kościołem, wydawać przepisy i zakazy, strzec czystości wiary i obyczajów, a na nieposłusznych stanowić i nakładać kary.

Prymat papieża

1. Prymat papieża. Organizacja, jaką Chrystus Pan nadał Swemu Kościołowi, nie mogła ulec zmianie ze śmiercią św. Piotra. Kościół miał istnieć po wszystkie czasy i bramy piekła nie miały go zwyciężyć. Konieczną więc rzeczą było, aby urząd Piotra (prymat) przeszedł na jego następców i w nich trwał aż do końca wieków bez przerwy.

2. Pobyt św. Piotra w Rzymie. Św. Piotr po kilku latach działalności w Jerozolimie i Antiochii przeniósł swą stolicę do Rzymu, skutkiem czego następcą św. Piotra i głową całego Kościoła jest prawowity biskup rzymski.

3. Papież następcą św. Piotra. Ponieważ św. Piotr był biskupem rzymskim, Kościół rzymski od najdawniejszych czasów był uważany jako najważniejszy, mający prawne pierwszeństwo. Jest on Matką wszystkich wiernych świata, a na stolicy jego biskupiej zasiada następca św. Piotra - Ojciec św., czyli papież. Żadna inna społeczność, religijna nie miała, ani nie usiłowała sobie przywłaszczyć powszechnej władzy czy godności w Kościele.
Pierwszeństwo Kościoła rzymskiego i jego biskupa można uzasadnić:

1. świadectwem starożytnych pisarzy. Św. Ignacy, uczeń apostolski, nazywał Kościół rzymski "przedstawicielem węzła miłości", tj. całego Kościoła (Ep. ad Rom.); św. Ireneusz oświadcza: "Z racji szczególnego pierwszeństwa Kościoła rzymskiego wszystkie inne powinny z nim być w jedności" (Adv. h. 3, 31). Św. Cyprian nazywa biskupa rzymskiego "Zastępcą Chrystusa". Podług Tertuliana biskup rzymski jest "biskupem wszystkich biskupów" (Pudic. c. 1).
   
2. dziejowymi zdarzeniami. Pierwszeństwo Kościoła rzymskiego i jego biskupa stwierdzają fakty historyczne z najdawniejszych czasów.
   Św. Klemens Rzymski, uczeń apostolski, czwarty z rzędu papież, usiłował załagodzić jeszcze za życia św. Jana Apostoła pewien spór w Koryncie. W tym celu napisał ostre pismo do Koryntian jako upomnienie, które oni z uległością przyjęli i wykonali, a ich biskup Dionizy podaje, że pismo papieskie było przeczytane podczas nabożeństwa. Ten fakt świadczy wyraźnie, iż uznawano pierwszeństwo biskupa rzymskiego nawet przed św. Janem Apostołem.
   Postępowanie heretyków i wyrażenia cesarzy rzymskich świadczą. o tym, że biskup rzymski był uważany za najwyższą głowę całego Kościoła. Dla tej przyczyny właśnie tak wielu papieży męczono i na śmierć skazywano (do 313 r. z 30 papieży, wówczas panujących, 29 zginęło śmiercią męczeńską).
   
3. orzeczeniami soborów. Wszystkie orzeczenia soborów powszechnych, najwyraźniej potwierdzają prymat papieski. Pierwsze osiem soborów odbyło się na Wschodzie, gdyż herezje i warunki polityczne tego wymagały. Przewodniczył jednak i na nich papież lub legat, a uchwały dopiero wówczas stawały się prawomocne, kiedy je biskup rzymski zatwierdził.
   Sobór chalcedoński (451 r.) nazywa wyraźnie papieża Leona "najwyższym kapłanem wszystkich kościołów". Biskupi soboru nicejskiego II (787 r.) tak mówią o Stolicy św.: "Stolica ta oświeca całą ziemię i jest głową całego Kościoła. Pasie tedy św. Piotr (przez papieży) na rozkaz Boży Kościół i nie opuści go nigdy".

Z powyższych świadectw historycznych jasno wynika, że papieże rzymscy faktycznie we wszystkich wiekach korzystali z prymatu, jako władzy nadanej im przez Chrystusa. Oni zwoływali sobory, przewodniczyli na nich osobiście, albo przez swych legatów. Cały świat uznawał ich duchowe zwierzchnictwo.
Sam nawet wódz protestantyzmu A. Harnack uznaje, że "Kościół Katolicki jest rzeczywiście Kościołem rzymskim" (Dogmengeschichte, str. 85).

wstecz | spis treści | dalej